WSZYSTKIE PRZEPISY
Kotlety jajeczne
Krokietki z jaj (1929)
Chociaż w starych książkach kucharskich potrawom z jaj poświęcone są całe rozdziały, trudno pośród nich znaleźć kotlety jajeczne. Być może była to zbyt prosta potrawa, by np. Monatowa podała na nią przepis wśród 87 dań, takich jak omlety, jajka w koszulkach, jajecznice z rakami, truflami i szparagami… Najstarszy przepis na kotlety jajeczne, jaki znalazłam pochodzi z książki Elżbiety Kiewnarskiej z 1929 roku. Zaczyna się od zrobienia beszamelu, co może wydawać się dziwne, ale kotlety są pyszne, delikatne i smakują jak miękkie, maślane tosty francuskie. Kiewnarska zaleca, by obłożyć nimi (podobnie jak grzankami czy kasztanami) szpinak lub inną jarzynę, albo zjeść z sosem jako samodzielne danie.
SKŁADNIKI:
8 jaj na twardo
2 łyżki mąki
masło
szklanka mleka
tarta bułka
2 surowe jaja
koperek lub szczypiorek
sól, pieprz
Gotowane jajka drobno pokroić.
Zrobić beszamel – rozpuścić łyżkę masła, dodać do niego 2 łyżki mąki, wymieszać. Następnie rozcieńczyć mlekiem, kontrując konsystencję – ma być jak budyń. Mleko trzeba więc dodawać partiami, ciągle mieszając, żeby nie rozrzedzić za bardzo beszamelu.
Do beszamelu dodać jajka na twardo, jajka surowe, zieleninę, przyprawy i tyle tartej bułki, żeby dało się formować kotlety.
Kotlety jajeczne obtoczyć w bułce tartej, smażyć na maśle. Podawać ciepłe.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
Elżbieta Kiewnarska, „100 potraw z jaj”, 1929
Spróbuj również:
 |
 |
 |
 |
||
Jajka faszerowane
Jaja nadziewane (1929)
W przedwojennych książkach kucharskich często można znaleźć przepisy na jaja faszerowane. Elżbieta Kiewnarska jaja nadziewa rybą, mięsem, rakami z ryżem, sardelami i grzybami. Ten przepis jest najłatwiejszy i najmniej pracochłonny – skorupki faszerowane jajami z dodatkiem bułki tartej smakują jak miękkie, smażone na maśle tosty francuskie.
SKŁADNIKI:
6 jaj gotowanych
1-2 jaja surowe
bułka tarta
według uznania: pietruszka, koperek lub szczypiorek
masło
sól, pieprz
Ugotowane jaja ostrym nożem przeciąć na pół ze skorupkami. Ostrożnie wyjąć żółtko i białko, które należy drobno posiekać.
Do gotowanych jaj dodać 1-2 surowe, zieleninę i przyprawy, 2 łyżki rozpuszczonego masła i tyle bułki tartej, żeby nadzienie nie wypływało podczas smażenia. Wymieszać.
Farszem napełnić skorupki. Wstawić do gorącego piekarnika (200 stopni), przykryć folią aluminiową i piec 10-15 minut, żeby nadzienie ścięło się w środku.
Jajka wyjąć z piekarnika i kładąc farszem do dołu, smażyć na maśle na niewielkim ogniu pod pokrywką. Ten etap można wykonać tuż przed podaniem, żeby jajka były ciepłe.
Jeśli zostanie farszu, można uformować z niego małe kotleciki i usmażyć na maśle.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„100 potraw z jaj”, Elżbieta Kiewnarska, 1929
Spróbuj również:
|
 |
 |
|
||
Jajecznik
(1827)
Po Wielkanocy zawsze zostaje sporo gotowanych jajek. Ten przepis to idealny sposób na przerobienie ich na proste, pyszne danie. Oprócz jajek, w przepisie znajduje się m.in. czerstwe pieczywo namoczone w mleku, którego również zawsze jest w nadmiarze po świętach. Jajecznik w smaku przypomina kotlety jajeczne – jest delikatny, puszysty, doskonały na ciepło lub zimno, z sosem majonezowym, chrzanowym albo bez dodatków.
SKŁADNIKI:
10 jaj gotowanych na twardo
2 surowe jaja
2 surowe żółtka
3 łyżki roztopionego masła
bułka lub dwie-trzy kromki chleba pszennego namoczone w mleku
125 ml śmietany 18%
świeża pietruszka
sól, pieprz
Jajka na twardo drobno posiekać. Bułkę odcisnąć z nadmiaru mleka. Pietruszkę posiekać. Wszystkie składniki dokładnie wymieszać łyżką i przełożyć do formy wysmarowanej masłem. Piec w 180 stopniach 30 minut.
stary przepis oryginalny:
Jajecznik
Rozpuść sześć łótów masła, pokray dziesięć iay na twardo zgotowanych, weź w mleku namoczoną bułkę, trochę pietruszki zieloney, pokray drobno i włóż w masło; domieszay ieszcze dwa całe iaia i dwa żółtka, pół kwaterki śmietany, trochę soli i pieprzu razem; wysmaruy potem rądel masłem, włóż w niego całą mieszaninę, i upiecz pięknie. Po upieczeniu wyrzuca się na półmisek, i daie się na stół.
Jan Szczepański, Książka kucharska powszechna do użytku w każdém gospodarstwie, 1827
Spróbuj również:
|
|
 |
|
||
Aksamitna zupa krem z marchwi
Puree z marchwi (1917)
Prosta, aksamitna i pyszna zupa ze składników, które zazwyczaj są w każdej lodówce. Wymaga trochę więcej czasu niż krem z groszku (przepis tutaj), bo marchewki dłużej się gotują, ale jest równie mało kłopotliwa. Można podawać samą lub z grzankami czy groszkiem ptysiowym.
SKŁADNIKI:
1 litr bulionu warzywnego lub mięsnego
1 kg marchwi
łyżka masła
małe opakowania śmietany 18%
1 żółtko
Marchewkę ugotować obrać, pokroić na kawałki i podsmażyć na maśle. Następnie zalać bulionem. Gdy będzie całkowicie miękka zblendować. Część bulionu może wyparować, a krem stanie się zbyt gęsty. Należy wtedy dodać więcej rosołu lub wodę.
Do żółtka dodać kilka łyżek ciepłego, lecz nie gorącego puree, następnie śmietanę. Wymieszać i dodać do zupy. Wymieszać dokładnie, wydać na stół lub podgrzać w razie konieczności.
stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)
„Kuchnia polsko-amerykańska. Jedyna odpowiednia książka kucharska dla gospodyń polskich w Ameryce”, A.J.K, 1917
Spróbuj również:
 |
 |
 |
|
||
Jajecznica ze szparagami
(1929)
Jajecznica kojarzy się z prostym, szybkim śniadaniem. Jednak dawniej jej przygotowanie wymagało więcej zachodu – do rozbitych jaj dodawano mleko, całość trzeba było dobrze wymieszać. Elżbieta Kiewnarska podaje aż 15 przepisów na jajecznice: z kiełbasą, grzybami, grzankami, pomidorami, szynką, parmezanem, śledziem, skwarkami, francuską, niemiecką… W innych książkach kucharskich z początku XX wieku można znaleźć nawet przepisy na jajecznicę z łososiem, truflami i rakami.
SKŁADNIKI:
250 g szparagów
6 jaj
1/4 szklanki mleka
sól, pieprz
masło do smażenia
Od szparagów odciąć główki, resztę pokroić na plasterki.
Do gotującej się, lekko posłodzonej wody wrzucić szparagi, po paru minutach główki. Gotować, aż zmiękną, ale nadal będą chrupiące.
Jajka rozkłócić z mlekiem. Posolić, smażyć na maśle jajecznicę. Gdy już prawie będzie gotowa dodać szparagi. Wymieszać.
stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)
„100 potraw z jaj”, Elżbieta Kiewnarska, 1929
Spróbuj również:
  |
 |
|
|
||
Kotlety ziemniaczane z grzybami
Paszteciki kartoflane (1921)
Te kotlety to świetny sposób na wykorzystanie pozostałych z obiadu ziemniaków. W przepisie do farszu używa się grzybów, ale można pokombinować, dodając szynkę czy szpinak. Danie jest proste, tanie i sycące. Świetnie sprawdzi się do czerwonego barszczu.
Składniki:
1 kg gotowanych ziemniaków
8 dag masła
3 żółtka
gotowane suszone grzyby
bułka tarta
Ziemniaki ugotować, poczekać, aż ostygną i zetrzeć na tarce o drobnych oczkach lub przecisnąć przez prasę do ziemniaków. Nie można ich zmiksować czy ubić ubijaczką, bo konsystencja będzie zbyt rzadka.
Miękkie masło utrzeć mikserem na puszysta masę, dodać żółtka, wymieszać mikserem. Dodać ziemniaki, wymieszać łyżką.
Ugotowane grzyby drobno posiekać i podsmażyć na maśle, dodając do nich bułkę tartą (bułkę można pominąć). Posolić i popieprzyć. Do farszu można wykorzystać zamrożone ugotowane grzyby, pozostałe na przykład z zupy grzybowej.
Z masy ziemniaczanej uformować małe placuszki, położyć na nich farsz i zawinąć w podłużne krokiety. Obtoczyć w bułce tartej. Smażyć na maśle na patelni, na głębokim tłuszczu lub upiec w piekarniku.
stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)
„Oszczędne obiady bezmięsne”, Juliuszowa Albinowska, 1921
Spróbuj również innych dań z ziemniaków:
 |
|
 |
|
||
Pieczony jesiotr (przepis drugi)
Jesiotr pieczony (1913)
O jesiotrze pisałam już tutaj. Ten przepis jest nieco podobny do poprzedniego, ale nie zawiera śmietany i bułki tartej, przez co ryba jest jeszcze lżejsza. Jak większość przepisów na ryby z przełomu XIX i XX wieku zawiera natomiast ocet, z którym należy się obchodzić bardzo ostrożnie, żeby nie zdominował smaku samej ryby.
SKŁADNIKI (ilości wg uznania)
świeży jesiotr
bulion z warzyw korzeniowych i cebuli
ocet
masło
Ugotować bulion z warzyw z odrobiną octu. Na 300 ml bulionu dodałam łyżeczkę octu.
Jesiotra oczyścić, podzielić na filety ze skórą, zalać gorącym bulionem, zostawić na godzinę. Po tym czasie zdjąć skórę, posolić. Co jakiś czas polewać rozpuszczonym masłem.
Piec w 180 stopniach około 40 minut. Podawać z dowolnym sosem.
stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)
„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913
Spróbuj również:
 |
|
 |
|
||
Butersznyty z jajkiem i szynką
Butersznyty z Szynki i Jaj (1917)
O butersznytach i sztuce robienia kanapek sto lat temu pisałam przy okazji przepisu na ostre butersznyty tatarskie (przepis tutaj). Dzisiejsza wersja jest łatwiejsza i lżejsza, w sam raz na szybkie, lecz nieco wykwintniejsze śniadanie.
SKŁADNIKI:
chleb tostowy
filiżanka pokrojonej w kostkę szynki
3 jajka
gorczyca, pieprz, sól
ewentualnie majonez lub masło
Jajka ugotować na twardo i drobno posiekać. Zmieszać z szynką pokrojoną w kostkę, startą w moździerzu gorczycą i pieprzem. Posolić.
Na kromce chleba tostowego rozprowadzić warstwę farszu, przykryć drugą kromką. Przekroić na dwa trójkąty. Kromki chleba można wcześniej posmarować masłem lub majonezem.
stary przepis oryginalny:
Usiekać bardzo drobno filiżankę gotowanej szynki; ugotować na twardo trzy jajka, gotując je piętnaście minut; posiekać drobno, zmieszać z szynką, dodać trochę tartej gorczycy i czerwonego pieprzu i nakładać tę masę na posmarowany masłem chleb , przykrywając drugim plasterkiem. Chleb może być żytni lub biały.
„Kuchnia polsko-amerykańska. Jedyna odpowiednia książka kucharska dla gospodyń polskich w Ameryce”, A.J.K, 1917
Wypróbuj także:
|
 |
 |
|
||
Słodkie placuszki z ryżu
Krokiety z ryżu (1921)
Ten prosty deser jest zaskakująco pyszny, zwłaszcza na ciepło. Choć w przepisie nie ma cukru, doradzam posłodzenie mleka. Można też dodać cukier wanilinowy, kardamon lub cynamon, albo ugotować ryż w mleku migdałowym. Niezjedzone od razu placuszki, jeśli są odpowiedniej wielkości, łatwo można odgrzać w tosterze.
Składniki:
250 dag ryżu
0,5 litra mleka
1 łyżka masła
cukier (wg uznania)
jajko
bułka tarta
dowolna konfitura
Ryż ugotować w mleku z cukrem i masłem, ewentualnie przyprawami. Trzeba go ciągle mieszać, żeby się nie przypalił.
Ugotowany ryż przełożyć na tacę lub stolnicę, rozprowadzić na 1,5 cm grubości. Gdy ostygnie wyciąć okrągłe placuszki.
Każdy placuszek maczać w rozbitym widelcem jajku i bułce tartej. Smażyć na maśle do zarumienienia.
Podawać na ciepło z konfiturą lub sokiem.
stary przepis oryginalny:
1/4 kg (1/2 funta) sparzonego ryżu przelewa się zimną wodą, odcedza, a ryż nalewa 1/2 l. (pół kwartą) mleka, włożywszy łyżkę masła, i gotuje. Dobrze rozgotowany gęsty ryż na mleku rozkłada się równo na półmisku na palec grubości. Gdy wystygnie, kraje się go na kawałki okrągłe, jakby plasterki jabłek, kładzie na stolnicy posypanej tartą sianą bułką, nadaje im formę nożem i jajko ubija lekko widelcem; każdy kawałek umoczony w tem jaju posypuje się tartą sianą bułką i smaży na gorącem maśle. Gdy już wszystkie krokiety posmażone, układa się je na półmisku, na każdy krokiet daje się konfiturę lub galaretę, jaka jest; można posmarować marmeladą morelową albo podać z sokiem.
„Oszczędne obiady bezmięsne”, Juliuszowa Albinowska, 1921
Wypróbuj także:
 |
 |
|
|
||
Muffiny z kasztanów
Legumina z kasztanów (1921)
SKŁADNIKI:
250 g kasztanów
3 jajka
2 łyżki cukru
Kasztany ugotować, obrać z obu łupinek, przetrzeć przez drobne sito lub zblendować.
Żółtka ubić z cukrem na puszysty krem, dodać pure z kasztanów.
Białka ubić na sztywną pianę, ostrożnie wymieszać z pozostałym kremem.
Nałożyć ciasto do form do muffinek do 3/4 wysokości.
Piec około 30 minut w temperaturze 180 stopni.
stary przepis oryginalny:
1/4 klgr. (pół funta) kasztanów ugotowanych obiera się z obu łupek i trze przez sitio. Trze się 3 żółtka z 2 łyżkami cukru; daje przetarte kasztany i ubitą pianę z 3 białek, wlewa do formy wysmarowanej i piecze pół godziny.
„Oszczędne obiady bezmięsne”, Juliuszowa Albinowska, 1921
Wypróbuj także:
 |
 |
 |
|
||