dynia

Ryż z dynią

(1898)

Ryż z dynią to prosta, tania potrawa, która świetnie sprawdzi się jako dodatek do obiadu lub samodzielne danie. Dynię należy drobno pokroić, ponieważ potrzebuje więcej czasu niż ryż, by zmięknąć. Polecam użyć dyni hokkaido, która po uduszeniu nie robi się szklista i wodnista. 

SKŁADNIKI:

300 g dyni

160 g ryżu

3 łyżki masła

sól, pieprz

Dynię umyj, obierz ze skóry (jeśli używasz dyni hokkaido nie musisz tego robić), pokrój w bardzo drobną kostkę. Włóż na patelnię.

Ryż odmierz w szklance, dołóż do dyni. Dodaj dwa razy więcej wody niż objętość ryżu. Dopraw solą, pieprzem, dodaj masło.

Duś pod przykryciem, dopóki ryż nie będzie miękki.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jarska kuchnia zawierająca wypróbowane przepisy przyrządzania smacznych a zdrowych potraw roślinnych”, Maria Czarnowska, 1898

 

 

Spróbuj również:

 

Dynia z pomidorami w śmietanie

Dynia z pomidorami (1925)

Warzywa w śmietanie ostatnio trochę wyszły z łask – ciężką śmietanę zastępuje się raczej fit-oliwą. Tymczasem jeszcze niedawno nie wyobrażano sobie niedzielnego obiadu bez sałaty, pomidorów  czy ogórków ze śmietaną. Nie mówiąc już o przepisach sprzed stu lat, w których każda jarzyna musiała pływać w sosie śmietanowym lub zasmażce z mąki i masła. 

Dzisiejszy przepis to pomysł na prostą, sycącą i pyszną potrawę, która może stanowić fajny dodatek do obiadu lub osobne danie. Mała ilość śmietany sprawia, że potrawa nie jest ciężka i ma wspaniały, delikatny smak. 

SKŁADNIKI (na 2 porcje):

200 g dyni

200 g pomidorów świeżych

1 mała cebula

1 łyżka mąki

3 łyżki śmietany 18%

sól, pieprz, opcjonalnie ulubione przyprawy i zioła

masło do smażenia

Dynię obrać ze skóry, pokroić w drobną kostkę. Cebulę drobno posiekać. Smażyć na maśle, dopóki nie zmiękną (można do roztopionego masła dodać odrobinę wody i dusić dynię i cebulę pod przykryciem).

Pomidory pokroić w kostkę, zasypać łyżką mąki, wymieszać.

Gdy dynia będzie miękka, dodać pomidory, śmietanę i doprawić. Smażyć przez 5 minut, po czym zdjąć z patelni.

Danie można podawać na ciepło lub na zimno.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Polska kuchnia. Gotować… lecz co?”, Skawina 1925

Spróbuj również:

Zupa z dyni

(1900)

Zupa z dyni to danie wytwarzane w polskich domach od lat. Dziś doprawia się ją orientalnymi przyprawami – kminem, kurkumą, curry cynamonem czy mlekiem kokosowym, posypuje nasionami granatu czy fetą. Ale jeszcze niedawno zupę z dyni, czyli bani, doprawiało się wyłącznie mlekiem i cukrem, a podawano z zacierkami. Tak podana ma bardzo łagodny smak, zupełnie inny od współczesnych wariacji. Mimo to klasyczna wersja zupy dyniowej do dziś ma liczne grono amatorów.

SKŁADNIKI:

3 szklanki puree z dyni 

2 szklanki mleka

1 łyżka masła

1 łyżka mąki pszennej

cukier do smaku

W garnku rozpuścić masło. Dodać mąkę, wymieszać. Dodać mleko. Dobrze wymieszać, żeby uniknąć grudek. Na końcu dodać puree z dyni, wymieszać i zagotować. Doprawić cukrem według uznania.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

Kucharka litewska, Wincenta Zawadzka, 1900

 

Spróbuj również:

Ciasto z dyni

(1898)

Wydawało mi się, że ciasto z dyni to dość świeży pomysł, w dodatku zaczerpnięty z Ameryki, gdzie pumpkin pie przygotowuje się z okazji Święta Dziękczynienia. Tymczasem w polskiej książce kucharskiej z XIX wieku znalazłam ten oto przepis! Polecam ten pyszny jesienny deser.

SKŁADNIKI:

125 g masła

250 g cukru (lub więcej)

125 g mielonych migdałów

125 g rodzynek

7 jaj

450 g mąki pszennej

600 g puree z pieczonej dyni

łyżeczka proszku do pieczenia

Jajka utrzeć z cukrem i masłem na puszysty krem. Następnie dodać wszystkie pozostałe składniki, zmiksować.

Ciasto przełożyć do formy, polać odrobiną stopionego masła i posypać cukrem.  Piec w 180 stopniach przez ok. godzinę (sprawdzając patyczkiem, czy jest upieczone).

Ciasto z dyni podawać po całkowitym ostygnięciu.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jarska kuchnia zawierająca wypróbowane przepisy przyrządzania smacznych a zdrowych potraw roślinnych”, Maria Czarnowska, 1898

 

Spróbuj również:

Bułeczki z dyni

Bułeczki z bani (1917)

Przepis niezwykły, bo na początku XX wieku w książkach kucharskich nie spotyka się receptur na tak popularne dzisiaj dania z dodatkiem dyni: pieczywo, ciasta, kluski, naleśniki. „Kuchnia polsko-amerykańska” to jednak bardzo nowoczesna książka, wiele potraw z powodzeniem mogłoby znaleźć się w menu współczesnych restauracji. Znajdziemy w niej przepisy m.in. na różne rodzaje placuszków dyniowych oraz pyszne bułeczki dyniowe . W oryginale są na słodko, jako deser, ale pomijając cukier stworzymy wspaniałe pieczywo, które pasuje zarówno do powideł, jak i serów czy mięs. Chociaż bułeczki z dyni najlepsze są jeszcze ciepłe, posmarowane masłem.

SKŁADNIKI (na 12 bułeczek dyniowych):

1 filiżanka (250 ml) puree z pieczonej dyni

1,5 filiżanki mleka

3/4 filiżanki cukru (opcjonalnie)

700 g mąki pszennej

60 g masła

3 łyżeczki soli (jeśli nie dodajemy cukru)

1/3 kostki świeżych drożdży

1 jajko do posmarowania

pestki dyni, mak do posypania

Mleko z masłem podgrzewać, dopóki masło się nie rozpuści. Do ciepłego (ale nie gorącego) mleka dodać drożdże i cukier (jeśli bułeczki mają być wytrawne, dodajemy tylko pół łyżeczki cukru).

Do mąki dodać mleko z dodatkami, puree z dyni (jak je zrobić pisałam tutaj), sól. Wyrabiać, dopóki ciasto nie będzie elastyczne i przestanie się kleić do dłoni/miksera. W zależności od rodzaju użytej dyni, ciasto może okazać się zbyt rzadkie – w takim wypadku dodaj więcej mąki.

Z wyrobionego ciasta formować okrągłe bułeczki, położyć na blachę z wyłożonym papierem. Posmarować rozbełtanym jajkiem, można posypać ziarnami lub makiem. Przykryć ściereczką i zostawić, by podwoiły objętość. Można również nadać im kształt dyń za pomocą sznurka.

Wyrośnięte bułeczki z dyni wstawić do zimnego piekarnika. Piec z 180 stopniach ok. 15 min (przed wyjęciem sprawdzić patyczkiem, czy są upieczone). Kroić, gdy wystygną.

 

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Kuchnia polsko-amerykańska. Jedyna odpowiednia książka kucharska dla gospodyń polskich
w Ameryce”, A.J.K, 1917

 

 

Spróbuj również:

Jarska zapiekanka w kruchym cieście

Pasztet jarski (1927)

Zapiekanki i pasztety w cieście nie dosyć, że są bardzo efektowne i sycące, to jeszcze znakomicie smakują. Nie jest to jednak typowo polskie danie, właściwie to jedyny tego typu przepis, jaki znalazłam w starych książkach kucharskich. Mięso, warzywa lub potrawki pieczone w kruchym, drożdżowym lub francuskim cieście to typowe dania kuchni brytyjskiej lub północnofrancuskiej.

Do wykonania tej zapiekanki nie potrzeba mięsa, choć jestem pewna, że z odpowiednio doprawioną mieloną wołowiną smakowałaby równie dobrze. Mamy tu za to typowe jesienne produkty – dynię i grzyby. Z podanych składników wyjdzie mała tortownica, ale danie jest tak sycące, że starczy spokojnie dla 5-6 głodnych osób. 

SKŁADNIKI:

na ciasto:

300 g mąki

190 g masła

szczypta soli

na farsz:

200 g ryżu basmati

10 suszonych kapeluszy podgrzybków lub prawdziwków lub kilka świeżych 

2 małe cebule

0,5 kg dyni

4 jajka gotowane na twardo

1 jajko surowe

masło do smażenia

sól, pieprz

Przygotuj ciasto: połącz mąkę i masło ze szczyptą soli do uzyskania efektu przypominającego mokry piasek. Wtedy dodaj odrobinę wody, by ciasto się skleiło, chwilę wyrabiaj. Podziel ciasto na 3 części, jedną z nich zawiń w folię spożywczą i włóż do lodówki.

Dno małej tortownicy wyłóż papierem do pieczenia, boki wysmaruj masłem. Wyklej ciastem dno i boki (kruche ciasto nie jest na tyle plastyczne, by można je było rozwałkować i włożyć do formy gotowe elementy). Wstaw do piekarnika rozgrzanego do 180 stopni na 15 minut.

Przygotuj farsz: Jajka ugotuj na twardo. Obierz i pokrój w plastry.

Dynię obierz ze skórki (hokkaido można jeść ze skórką), pokrój na plasterki lub w kostkę, przysmaż na maśle z odrobiną soli.

Ugotuj ryż na sypko.

Suszone grzyby namocz, by pozbyć się piasku, odsącz i gotuj w małej ilości słonej wody ok. 20 minut. Wodę z gotowania możesz zachować do zupy grzybowej lub barszczu. Jeśli używasz świeżych grzybów, oczyść je i pokrój w kostkę.

Cebulę pokrój w kostkę, zeszklij na patelni. Gdy będzie miękka dodaj pokrojone w kostkę świeże grzyby lub wcześniej ugotowane surowe. Podsmaż. Następnie dodaj ryż, podsmaż chwilę, dodając odrobinę masła.

Podpieczone ciasto wypełnij farszem: najpierw ryż z grzybami, potem dynia, na końcu pokrojone jajka. Powtórz warstwy, dopóki forma nie zostanie napełniona.

Pozostałe ciasto wyjmij z lodówki. Na folii, w która było owinięte uformuj placek wielkości tortownicy. Przełóż na wierzch zapiekanki, dociśnij brzegi do podpieczonego ciasta. Nożem wykrój pośrodku mały otwór lub krzyżyk, żeby powietrze mogło uchodzić.

Roztrzep surowe jajko, pędzelkiem polakieruj wichrz zapiekanki.

Piecz w 200 stopniach przez 40 minut. Podawaj gorące. Można podać w sosjerce sos pomidorowy do polania.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„100 postnych i jarskich dań”, Elżbieta Kiewnarska, 1927

 

 

 

Spróbuj również:


Powidła dyniowo-pomarańczowe

Powidełko z dyni (1913)

To kolejna propozycja Marii Monatowej na wykorzystanie dyni. Powidła z dyni od konfitury (przepis tutaj) różnią się nie tylko konsystencją, ale też zastosowaniem. Konfitura przypominała raczej dynię kandyzowaną, nadającą się do deserów i ciast, natomiast powidła mają konsystencję gęstej marmolady i świetnie sprawdzą się na kanapce lub w naleśnikach. Przepis jest tak prosty, że nie może się nie udać.

SKŁADNIKI:

300 g surowej dyni

150 g cukru

1 cytryna

1 pomarańcza

mielony imbir

Dynię pokroić w małą kostkę. Wrzucić na patelnię.

Otrzeć skórkę z pomarańczy, włożyć do dyni. Następnie wycisnąć sok z pomarańczy i cytryny, dodać do dyni. Posłodzić (ilość cukru można zwiększyć, przepis mówi, żeby go dodać tyle, ile jest dyni, ale moim zdaniem to o wiele za dużo), dodać imbir.

Smażyć, dopóki dynia się nie rozpadnie, a powidło nie zgęstnieje. Pod koniec smażenia mieszać, żeby się nie przypaliło.

Gorące powidła przełożyć do wyparzonych słoików i zapasteryzować.

 

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)

„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913

Została Ci dynia? Wypróbuj również:


Smażona dynia

(1913)

Kwadratowe kawałki smażonej dyni wyglądają jak łosoś. A smakują jeszcze inaczej – trochę jak bataty, trochę jak smażona w mące kania. Przepis jest prosty, efekt końcowy zaskakująco smaczny. Trzeba jedynie pamiętać, by do smażenia wybrać mało wodnisty gatunek dyni, wtedy kotleciki są bardziej „treściwe” i nie robią się szkliste.

SKŁADNIKI (dowolne ilości):

surowa dynia

mąka

masło do smażenia

sól

Dynię pokroić w cienkie plastry. Obtoczyć w mące. Smażyć na roztopionym maśle. Posolić. Podawać ciepłe.

 

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)

 „Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913

 

Spróbuj również:


Konfitura z dyni

(1913)

Słodkie przetwory z dyni nie są nowym wynalazkiem – już w 1913 roku Maria Ochorowicz-Monatowa w swojej książce kucharskiej podawała przepis na powidełko i konfiturę z dyni. O ile powidełko to rzeczywiście rodzaj dżemu z imbirem i cytryną, to konfitura jest raczej rodzajem kandyzowanej dyni, którą można wykorzystać do jesiennych deserów.

SKŁADNIKI:

0,5 kg surowej dyni posiekanej w kostkę lub wydrążonej łyżką do robienia kulek

1 kg cukru (lub mniej, wg uznania)

sok z cytryny

kieliszek araku/ouzo

Surową dynię pokroić w kostkę lub wydrążyć kulki specjalną łyżką. Zalać wodą i podgotować, ale nie do miękkości.

Odsączyć dynię z wody, skropić sokiem z cytryny, zalać arakiem. Zostawić na kilka godzin.

0,5 kg cukru rozpuścić w trzech szklankach wody. Do syropu włożyć dynię razem z zalewą. Gotować 10 minut, po czym odstawić.

Wg przepisu następnego dnia należy sporządzić taki sam syrop z 0,5 kg cukru i wody. Ale moim zdaniem to duża przesada. Ja użyłam syropu z dnia poprzedniego – należy gotować w nim dynię tak długo, aż syrop zgęstnieje, a dynia się zeszkli.

Podawać jako dekorację do ciast i deserów.

 

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)

Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913

Zostało Ci dyni? Spróbuj również:


Placuszki kukurydziano-dyniowe

Placki kukurydziane (1917)

W „Kuchni polsko-amerykańskiej” przepis na placki kukurydziane ma aż pięć wariantów. Jeden z nich zawiera piure z dyni, dzięki czemu placuszki zyskują piękny złoty kolor i słodkawy posmak. To kolejna jesienna propozycja na dyniowe placki (inne znajdziesz tutaj).

SKŁADNIKI:

1 filiżanka mąki kukurydzianej

1 łyżka cukru

1 łyżka masła

3 łyżki piure z dyni

2 jaja

1 filiżanka zsiadłego mleka

1 łyżeczka sody

Dynię umyć, pokroić ze skórką na kawałki i wstawić do piekarnika na 20-30 minut, aż zmięknie. Po wyjęciu oddzielić miąższ od skórki i zblendować. Można również surową dynię obrać ze skóry, pokroić w kostkę, ugotować, a po odcedzeniu zblendować.

Sodę rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Wszystkie składniki zmiksować. Na patelni smażyć niewielkie placuszki. Można również masę upiec w piekarniku w 180 stopniach przez pół godziny.

 

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)

Kuchnia polsko-amerykańska. Jedyna odpowiednia książka kucharska dla gospodyń polskich
w Ameryce”, A.J.K, 1917

 

Spróbuj również: