jabłka

Sałatka turecka

Marzec 24, 2023

(1931)

Sałatka ziemniaczana to klasyka. W wielu domach punkt obowiązkowy w świątecznym i imprezowym menu. Maria Disslowa proponuje jako dodatki do ziemniaków jabłka, orzechy i jajka, oraz wino, dzięki czemu potrawa nabiera nowego charakteru. Należy przygotować ją wcześniej, żeby smaki się przegryzły – im dłużej stoi w lodówce, tym jest smaczniejsza.

SKŁADNIKI

500 g ziemniaków

320 g kwaśnego jabłka

2 jajka gotowane na twardo

250 g orzechów włoskich

Świeży koperek

3 łyżki majonezu

¼ szklanki wytrawnego wina

Sól, pieprz

Ziemniaki umyj, ugotuj w mundurkach w osolonej wodzie. Gdy ostygną obierz ze skórki i pokrój w kostkę.

Jabłka obierz ze skórki, pokrój w kostkę.

Z gotowanych na twardo jaj wyjmij żółtka, białka pokrój w kostkę.

Orzechy posiekaj.

Pokrojone ziemniaki, jabłka i białka wymieszaj w misce. Dodaj koperek i orzechy, polej winem, wymieszaj, dopraw solą i pieprzem. Na koniec dodaj majonez, a wierzch sałatki posyp startym na tarce żółtkiem.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931

Wpis powstał we współpracy z Villa Italia. Ta piękna zastawa ze zdjęcia to część serii Aurelia.

Spróbuj również:

Mazurek jabłkowo-orzechowy z czekoladą

Marzec 15, 2023

Mazurek orzechowo-czekoladowo-jabłeczny (1928)

W książce Elżbiety Kiewnarskiej znajduje się 30 przepisów na mazurki. Niektóre z nich, tak jak ten, bardziej przypominają ciasto bakaliowe niż mazurka, do którego dziś jesteśmy przyzwyczajeni. To propozycja na czekoladowe, wilgotne, mocno orzechowe ciasto – trochę smakuje jak piernik, trochę jak ciasto marchewkowe, mimo że nie zawiera przypraw korzennych. Bardzo oryginalna i ciekawa propozycja.

SKŁADNIKI:

6 jajek

200 g cukru pudru

200 g orzechów włoskich

100 g czekolady deserowej lub mlecznej

2 średnie jabłka

60 g biszkoptów

pół cytryny

kieliszek owocowego likieru

Oddziel białka od żółtek. Białka ubij na sztywną pianę. Żółtka ubij z cukrem na puszysty krem.

Orzechy i biszkopty zmiel drobno. Czekoladę i obrane jabłka zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Wszystko dodaj do żółtek.

Likier, sok i startą skórkę z połowy cytryny dodaj do żółtek. Masę dokładnie wymieszaj. Na koniec ostrożnie za pomocą szpatułki wmieszaj pianę z białek.

Przełóż masę do formy wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz 45 minut w 180 stopniach.

Mazurek możesz udekorować rozpuszczoną czekoladą lub lukrem.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)„Ciasta wielkanocne”, Elżbieta Kiewnarska, 1928

Spróbuj również:

Szarlotka

Wrzesień 18, 2022

(1948)

Szarlotka, czyli kruche ciasto nadziewane jabłkami, wywodzi się z Francji. Nazwa pochodzi od imienia żony cara Mikołaja I, Charlotty. W starych książkach kucharskich można znaleźć wiele sposobów przyrządzenia tego deseru – do ciasta dodawano masło, smalec lub oba rodzaje tłuszczu. Na nadzienie używano poszatkowanych jabłek surowych, lekko podsmażonych lub tak jak w tym przepisie uduszonych na marmoladę. Niekiedy nadzienie wzbogacano gruszkami lub rodzynkami. Znalazłam nawet jeden przepis na szarlotkę z… mięsem!

SKŁADNIKI:

na ciasto:

350 g mąki pszennej

150 g masła

30 g smalcu

1 jajko

100 g cukru

2 łyżeczki proszku do pieczenia

pół opakowania cukru waniliowego

na nadzienie:

750 g jabłek

250 g cukru

Jabłka umyj, obierz ze skórki, wyjmij gniazda nasienne, pokrój na drobne kawałki. Włóż na patelnię, dodaj cukier i smaż pod przykryciem, dopóki się nie rozpadną na marmoladę.

Mąkę wymieszaj z proszkiem do pieczenia, dodaj masło i smalec, wymieszaj do uzyskania konsystencji mokrego piasku.

Jajko zmiksuj z cukrem i cukrem waniliowym na puszysty krem. Dodaj do ciasta, wyrób rękoma do uzyskania elastycznego ciasta.

Formę do pieczenia posmaruj masłem i wysyp mąką. Odłóż 1/4 ciasta, a resztą wyłóż dno i boki formy. Podpiecz ciasto w 180 stopniach przez ok. 25 minut.

Pozostałą część ciasta rozwałkuj, wytnij paski i zrób z nich kratkę na wierzchu szarlotki. Możesz też wyciąć inne kształty.

Wstaw szarlotkę do piekarnika na kolejnych 20-25 minut (do zarumienienia wierzchu).

Podawaj na ciepło lub na zimo.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Ciasta, ciastka, ciasteczka”, M. Huvert, Łódź 1948

Spróbuj również:

Młoda kapusta z owocami

Maj 18, 2022

Kapusta z owocami (1861)

W dawnej kuchni polskiej nie jadano bigosów z kapusty kiszonej, tylko słodkiej. Gotowano ją na rosole lub ze smalcem, a dodatek stanowiło mięso lub częściej owoce – jabłka, gruszki czy śliwki. Tak przyrządzona kapusta ma bogaty, słodkawy smak, zupełnie inny niż tradycyjna zasmażana młoda kapusta.

SKŁADNIKI:

1 mała kapusta

1 jabłko

1 gruszka

łyżka smalcu

sól, pieprz

Kapustę poszatkuj, posól i pozostaw na pół godziny. Po tym czasie wypłucz i osusz. Jabłka i gruszki obierz ze skórki i pokrój w kostkę.

Rozpuść w rondelku smalec, podsmaż lekko kapustę. Następnie dodaj owoce i zalej wodą do wysokości kapusty. Dopraw solą i pieprzem. Gotuj dopóki cała woda się nie wygotuje.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Kucharz polski jaki być powinien. Książka podręczna dla ekonomiczno-troskliwych gospodyń”, Bronisława Leśniewska, 1861.

Spróbuj również:

Owocowa sałatka dyplomaty

Sierpień 17, 2021

Sałata „diplomate” (1913)

SKŁADNIKI (na 2 porcje):

6 młodych gotowanych ziemniaków wielkości orzecha włoskiego lub 1 duży

1 banan

1 pomidor

0,5 jabłka

2 plastry ananasa świeżego lub z puszki

świeża trufla lub oliwa truflowa

2 łyżki majonezu

2 łyżki sosu Worchester

1 łyżka białego wina

sól, ostra papryka

Ziemniaki pokroić na ćwiartki, banana na plasterki. Jabłko obrać ze skórki, wyjąć gniazdo nasienne, pokroić w półplasterki. Ananasa pokroić w kostkę, truflę w cienkie plastry.

Pomidora sparzyć, obrać ze skórki, pokroić w ćwiartki. Z każdej ćwiartki wyjąć miąższ i pokroić w kostkę.

Wszystkie składniki sałatki włożyć do salaterki i polać sosem zrobionym z majonezu, sosu Worchester, wina i oliwy truflowej (jeśli używamy zamiast świeżych trufli). Doprawić solą i papryką, wymieszać. Przed podaniem schłodzić.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913

książkę możesz kupić w Wydawnictwie Graf-ika (link)

Spróbuj również:

Szarlotkowy pudding chlebowy z sosem waniliowym

Styczeń 24, 2021

Budyń z sucharków z jabłkami (1900)

O staropolskich budyniach pisałam przy okazji przepisu na budyń marchewkowy (tutaj). Ten deser to pomysł na wykorzystanie czerstwego pieczywa, wersja puddingu chlebowego. Szarlotkowego smaku nadają jabłka i orzechy. Pudding należy podawać schłodzony, koniecznie z sosem waniliowym, który świetnie dopełnia deser.

SKŁADNIKI:

na pudding:

200 g czerstwego pieczywa (może być razowe)

4 jajka

2 łyżki cukru

3 łyżki masła

1 szklanka mleka

garść rodzynek

garść migdałów lub orzechów

2 kwaśne jabłka

cynamon (opcjonalnie)

na sos:

300 g śmietany 30%

1 łyżka mąki pszennej

2 żółtka

laska wanilii lub ekstrakt waniliowy

Pudding:

Chleb pokroić w kostkę. Jabłka obrać, zetrzeć na tarce na większych oczkach. Białka oddzielić od żółtek. Masło rozpuścić.

Białka ubić na pianę. Żółtka zmiksować z masłem i cukrem na jasny krem. Na koniec dodać mleko.

Chleb, jabłka i bakalie zalać masą żółtkowo-mleczną. Dokładnie wymieszać i odstawić na pół godziny, żeby pieczywo wchłonęło sos. Po tym czasie dodać pianę z białek i ostrożnie wymieszać. Można doprawić cynamonem.

Formę do gotowania budyniów posmarować masłem i obsypać mąką. Przełożyć masę puddingową, zamknąć. Formę włożyć do większego garnka z wodą – woda musi zakrywać formę na wysokość 3/4. Gotować przez półtorej godziny, dolewając co jakiś czas wodę, która się wygotowała.

Pudding można upiec również w kąpieli wodnej w piekarniku nagrzanym do 150 stopni. Piec około godziny (do suchego patyczka).

Wystudzony deser schłodzić w lodówce. Podawać z sosem waniliowym.

Sos waniliowy:

Łyżkę mąki połączyć z 4 łyżkami śmietany, dokładnie wymieszać, by nie było grudek. Dodać resztę śmietany, cukier i zagotować. Gdy zacznie się gotować dodać dwa ubite na puszysty krem żółtka. Ciągle mieszając gotować jeszcze minutę. Zdjąć z gazu, schłodzić. Zimnym sosem polać pudding.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Kucharka litewska”, Wincenta Zawadzka, 1900

„Najnowsza kuchnia warszawska zawierająca przeszło 1200 przepisów”, Aniela Owoczyńska, 1914

Spróbuj również innych potraw z czerstwego pieczywa:

Jabłka z bakaliami w cieście

Sierpień 13, 2019

Jabłka w cieście francuzkim (1861)

W starych książkach kucharskich można znaleźć wiele przepisów na nadziewane i zapiekane w cieście francuskim, kruchym lub bez ciasta owoce: jabłka, brzoskwinie, śliwki. Za nadzienie mogły służyć bakalie (jak w tym przepisie) lub powidła. To prosty i szybki pomysł na zdrowy deser.

SKŁADNIKI:

5 małych jabłek

1 jajko

opakowanie ciasta francuskiego

garść bakalii: migdałów, rodzynek i skórki cytrynowej

cukier

Jabłka obrać ze skórki. Ostrym nożem wyciąć ogonek, następnie wydrążyć pestki (delikatnie, żeby nie uszkodzić ścianek jabłka. Doskonale się sprawdza łyżka do robienia kulek z owoców).

Migdały i rodzynki pokroić. Zmieszać ze skórką pomarańczową.

Oddzielić żółtko od białka. Białko ubić z łyżeczką cukru na pianę. Zmieszać z bakaliami.

Masą białkowo-bakaliową napełnić jabłka.

Z ciasta wykroić 5 kwadratów. Położyć na środku każdego jabłko i zawinąć je w cieście (w formie sakiewki). Mocno zlepić ciasto, inaczej się otworzy (jak u mnie). Pozostałe rogi ciasta uformować na górze w listki.

Każde jabłko w cieście francuskim posmarować pędzelkiem umoczonym w żółtku.

Wstawić do piekarnika do 180 stopni na 30 minut.

Po wyjęciu z piekarnika pocukrzyć cukrem pudrem.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)„Kucharz polski jaki być powinien. Książka podręczna dla ekonomiczno-troskliwych gospodyń”, Bronisława Leśniewska, 1861.

Spróbuj również:

Ser jabłeczny

Listopad 19, 2018

Sery jabłeczne (1913)

Sery jabłeczne w XIX i XX wieku były popularną przekąską zastępującą batony czy cukierki. Dziś w Polsce mało kto o nich słyszał, chociaż na Litwie nadal można je kupić w sklepach.
Sery jabłeczne nie mają nic wspólnego z nabiałem, nie ma w nich kropli mleka. Są to długo gotowane, a potem suszone konfitury, przypominające konsystencją galaretkę (albo portugalską dulce de membrillo, gęstą marmoladę z pigwy sprzedawaną w dużych blokach).

SKŁADNIKI (ilości wg uznania):

jabłka

cukier

skórka z pomarańczy lub cytryny

goździki, cynamon, imbir

Jabłka obrać ze skórki, usunąć gniazda nasienne, pokroić na małe kawałki. Zalać odrobiną wody i smażyć, dopóki całkowicie się nie rozpadną.

Przetrzeć przez sito lub zblendować, dodać przyprawy, skórkę z cytryny i cukier według uznania. Dalej smażyć, póki masa bardzo nie zgęstnieje.

Wyjąć jabłka na zwilżoną ściereczkę, związać mocno i przycisnąć czymś ciężkim. Można również użyć prasy do sera. W ten sposób nadmiar wody zostanie odsączony. Po kilku godzinach wyjąć ser ze ściereczki i przełożyć do lodówki na kilka dni do całkowitego wysuszenia (u mnie leżał w lodówce dwa tygodnie). Można również podsuszyć go w piekarniku, będzie znacznie szybciej. Inne przepisy każą usmażoną masę rozsmarować na blaszce i wstawić do piekarnika do osuszenia. To dobry sposób, jeśli chcemy uzyskać cos w rodzaju „papieru” jabłkowego – będzie cieńszy, lepiej wysuszony i dzięki temu można go dłużej przechowywać w zamkniętym słoiku w szafce.

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)

„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913

Zostały Ci jabłka? Wypróbuj również:

Galaretka jabłkowa

Październik 22, 2018

Muss z jabłek (1900)

Z jabłek można zrobić wszystko – kompoty, nalewki, ciasta, użyć ich do bigosu, faszerowania mięs, zup, a nawet zrobić z nich galaretkę lub ser (przepis tutaj)! Przepis pochodzi z „Praktycznej kuchni” Róży Makarewiczowej z 1900 roku. Nie sięgam często do tej książki, ponieważ przepisy w niej zawarte są dość skomplikowane i wymagają wielu składników. Ale ten jest inny – deser składa się z zaledwie trzech składników, jest prosty w wykonaniu i zdrowy. Autorka zamieszcza rysunek gotowego dania i udowadnia, że zwykła galaretka może stać się elegancką przekąską, wystarczy nieco ją ozdobić ciastkami. Starałam się skopiować ten pomysł, choć efekt nie do końca odpowiada oryginałowi.

SKŁADNIKI:

10 winnych jabłek

250 g cukru (lub mniej, wg uznania)

7 łyżeczek żelatyny w proszku

kirsz lub inny alkohol, albo w wersji dla dzieci cukier waniliowy

Jabłka obrać ze skórki, pokroić na małe kawałki, zalać niewielką ilością wody i dusić, dopóki nie będą miękkie. Następnie zblendować, dodać cukier i ucierać tak długo, aż masa się lekko spieni.

Rozpuścić żelatynę w niewielkiej ilości ciepłej wody. Dodać do musu jabłkowego. Dodać alkohol lub cukier waniliowy do smaku. Wymieszać.

Masę przelać do lekko natłuszczonego masłem naczynia. Schładzać przez kilka godzin. Po wyjęciu z naczynia, galaretkę jabłkową udekorować ciastkami.

stary przepis oryginalny (źródło: www.polona.pl)