Wielkanoc

Babka pomarańczowa na sodzie

Babka angielska (1931)

Staropolskie baby uchodzą za trudne do upieczenia, czasochłonne i wymagające kopy jajek. W książkach kucharskich z I połowy XX wieku również dominują takie przepisy, ale na szczęście Maria Disslowa proponuje kilka  bardzo prostych babek. Babka pomarańczowa na sodzie to tak naprawdę proste ciasto ucierane, które uda się każdemu. Zawiera bardzo mało cukru – jeśli wolicie słodsze wypieki, dodajcie go więcej lub polukrujcie babkę, najlepiej lukrem pomarańczowym.  

SKŁADNIKI:

500 g mąki pszennej

120 g cukru

120 g rodzynek

4 jajka

250 ml mleka

10 g sody

skórka otarta z jednej pomarańczy

Zmiksuj jajka, mleko, cukier i skórkę z pomarańczy. Dodaj mąkę, rodzynki i sodę, wymieszaj.

Formę do baby wysmaruj masłem i oprósz mąką. Przełóż ciasto do 2/3 wysokości formy. Piecz w piekarniku nagrzanym na 180 stopni przez 50-60 minut (do suchego patyczka).

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931

 

Spróbuj również:

 

 

Czekoladowy mazurek z mąki ryżowej

Mazurek ryżowy (1931)

Stare przepisy na mazurki nie przestają mnie zaskakiwać. Okazuje się, że prawie sto lat temu używano mąki ryżowej! Disslowa dodała ją do mielonych migdałów, by upiec bezglutenowy, chrupiący mazurek pokryty czekoladą i pistacjami. To kolejna wariacja na temat tego wielkanocnego ciasta, którą trzeba wypróbować. 

SKŁADNIKI:

na ciasto:

120 g mąki ryżowej

120 g cukru (użyłam pudru)

120 g gorzkiej czekolady

120 g mielonych migdałów

6 żółtek

laska wanilii lub ekstrakt waniliowy

do dekoracji:

czekolada deserowa lub mleczna

pistacje

120 g gorzkiej czekolady zetrzyj na tarce na małych oczkach. Wymieszaj łyżką wszystkie składniki ciasta. Na papierze do pieczenia uformuj dowolny kształt mazurka. Wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 stopni i piecz 40 minut.

Gdy mazurek ostygnie udekoruj go czekoladą rozpuszczoną w kąpieli wodnej i posyp siekanymi pistacjami.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931

Spróbuj również:

 

Mazurek czekoladowy

(1931)

Kolejny przepis na oryginalny mazurek: mocno czekoladowy, z migdałowym nadzieniem, pełen smaków, bakalii i bogato przybrany – taki właśnie powinien być prawdziwy staropolski mazurek. Czekoladowe ciasto jest pyszne i kruche, do jego przygotowania należy użyć gorzkiej czekolady lub z niewielką domieszką mlecznej. Z podanej porcji wychodzi jeden duży mazurek lub dwa małe.

SKŁADNIKI:

na ciasto:

500 g mąki

370 g masła 82%

120 g cukru

2 tabliczki gorzkiej czekolady

4 żółtka

na przełożenie:

250 g migdałów

250 g cukru (dałam mniej)

125 ml wody

1-2 łyżki soku z cytryny

laska wanilii lub łyżeczka ekstraktu waniliowego

na polewę:

2 tabliczki gorzkiej lub deserowej czekolady

3 łyżki śmietany 30%

Przygotuj ciasto: rozpuść czekoladę w kąpieli wodnej. W misce utrzyj masło z cukrem i żółtkami, dodaj rozpuszczoną czekoladę i mąkę. Zagnieć ciasto, włóż do lodówki. W tym czasie przygotuj krem do przełożenia.

By przygotować krem, zmiksuj migdały, utrzyj z cukrem i sokiem z cytryny – ucieraj co najmniej 5 minut, dopóki masa nie zbieleje. Dodaj wanilię i wodę (dodawaj po  łyżeczce, kontrolując konsystencję. Krem powinien być gęsty).

Wyjmij ciasto z lodówki i rozwałkuj. Przenieś na blachę wyłożoną papierem do pieczenia – możesz upiec jeden duży prostokątny blat ciasta i od razu po upieczeniu przekroić go na pół (ale nie próbuj go przenosić na ciepło, bo się rozpadnie), możesz też upiec dwa blaty identycznej wielkości. Ciasto włóż do piekarnika rozgrzanego do 180 stopni i piecz 25-30 minut – do suchego patyczka. Pozostaw blaty ciasta do całkowitego ostygnięcia.

Gdy ciasto wystygnie, na jednym z blatów równomiernie rozłóż nadzienie i przykryj drugim blatem.

Zrób polewę: rozpuść czekoladę w kąpieli wodnej, dodaj śmietanę, wymieszaj. Pokryj polewą wierzch ciasta, ozdób bakaliami. Wstaw mazurek do lodówki na kilka godzin.

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931

 

Spróbuj również:

 

Jajka pod serowym beszamelem

Wypiekanka z jaj (1925)

Ta potrawa to wspomnienie z dzieciństwa – do dziś w przedszkolach podaje się jajka w białym sosie, za którymi większość dzieci przepada. Spieczony wierzch zapiekanki jest pyszny, a wnętrze kremowo-serowe. 

SKŁADNIKI:

6 jaj gotowanych na twardo

2 łyżki masła

2 łyżki mąki pszennej

1 szklanka mleka

40 g startego sera żółtego lub podpuszczkowego

sól, pieprz, gałka muszkatołowa

Masło rozpuść w rondelku, dodaj mąkę, wymieszaj. Rozcieńcz mlekiem i dopraw. Mieszaj trzepaczką, dopóki sos nie uzyska konsystencji budyniu. Wtedy dodaj ser, wymieszaj.

Jajka przekrój na połówki, połóż w naczyniu żaroodpornym, zalej sosem. Zapiekaj dopóki wierzch zapiekanki się nie przypiecze. Podawaj na ciepło.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Polska kuchnia. Gotować… lecz co?”, Skawina 1925

Spróbuj również:

 

Jajka faszerowane z ziołami i kaparami

Sos ostry (1861)

W książkach kucharskich  z przełomu XIX i XX wieku można znaleźć wiele przepisów na jajka faszerowane. Do nadziewania używano bułki tartej,  pieczarek, szynki, raków,  ryżu, mięsa, a nawet ryby!  Ten przepis to w oryginale nie nadzienie do jaj, a sos, którym można było jaja czy rybę doprawić.  Ale  ponieważ można zmieniać jego konsystencję od płynnej (dodając  więcej bulionu)  do stałej, ja używam go zawsze jako wielkanocnego nadzienia do jaj. To prawdziwa, pyszna bomba witaminowa.

SKŁADNIKI

3 ugotowane jajka

1 szalotka

pietruszka, szczypiorek, estragon, kapary – ilości według uznania

łyżeczka octu,  na przykład jabłkowego

łyżka bulionu

oliwa

sól

Przekrój jajka na pół, wyjmij żółtka. Zetrzyj je na tarce o drobnych oczkach. Zioła,  kapary i szalotkę posiekaj jak najdrobniej, połącz z żółtkami, bulionem, oliwą. Dopraw solą i octem (nie przesadź z octem, żeby nie zabić  smaku ziół).

Gotową pastę przełóż  do  rękawa cukierniczego, torebki  z  uciętym jednym rogiem  lub szprycki  do   kremu i nadziewaj  nią białka jaj. Udekoruj świeżymi ziołami.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl) 

„Kucharz polski jaki być powinien. Książka podręczna dla ekonomiczno-troskliwych gospodyń”,
Bronisława Leśniewska, 1861.

 

Spróbuj również:

 

Baba szafranowa

(1928)

Baba szafranowa to jedna z kultowych bab, których nie mogło zabraknąć na wielkanocnym stole. To dość ekskluzywne ciasto, bo z dodatkiem bardzo drogiego szafranu, który nadawał babie piękny żółty kolor oraz niezwykły aromat. Chociaż staropolskie baby słyną z dużej ilości żółtek (dodawano ich nawet kilkadziesiąt!) oraz delikatnej natury (musiały po upieczeniu leżakować na pierzynach), ten przepis jest dość prosty i nie wymaga napadu na kurnik. 

SKŁADNIKI (na małą babę):

250 g mąki pszennej

15 g drożdży

0,5 szkl mleka

3 żółtka

80 g cukru

0,5 kieliszka wódki

szczypta szafranu

50 g masła

garść rodzynek

garść skórki pomarańczowej lub cytrynowej smażonej 

Mleko lekko podgrzać, rozpuścić w nim drożdże, dodać 70 g mąki, wymieszać i pozostawić zaczyn do wyrośnięcia.

Żółtka utrzeć z cukrem na jasny krem.

Szafran namoczyć z wódce (najlepiej poprzedniego dnia).

 Do pozostałej mąki dodać bakalie, szafran w wódce, ubite żółtka, rozpuszczone masło i wyrośnięty zaczyn. Wyrabiać tak długo, aż ciasto nie będzie przyklejało się do miski (im dłużej tym lepiej).

Wyrobione ciasto przełożyć do formy wysmarowanej masłem i oprószonej mąką – powinno zajmować maksymalnie 3/4 wysokości formy. Zostawić je do wyrośnięcia (od 30 min do godziny).

Gdy ciasto wyrośnie, wstawić je do piekarnika nagrzanego na 180 stopni. Piec około 40-50 minut (do suchego patyczka). Wyjąć z formy po całkowitym ostygnięciu. Udekorować lukrem.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Ciasta wielkanocne”, Elżbieta Kiewnarska, 1928

Spróbuj również:

 

Sałatka turecka

(1931)

Sałatka ziemniaczana to klasyka. W wielu domach punkt obowiązkowy w świątecznym i imprezowym menu. Maria Disslowa proponuje jako dodatki do ziemniaków jabłka, orzechy i jajka, oraz wino, dzięki czemu potrawa nabiera nowego charakteru. Należy przygotować ją wcześniej, żeby smaki się przegryzły – im dłużej stoi w lodówce, tym jest smaczniejsza. 

SKŁADNIKI

500 g ziemniaków

320 g kwaśnego jabłka

2 jajka gotowane na twardo

 250 g orzechów włoskich

Świeży koperek

3 łyżki majonezu

¼ szklanki wytrawnego wina

Sól, pieprz

Ziemniaki umyj, ugotuj w mundurkach w osolonej wodzie. Gdy ostygną obierz ze skórki i pokrój w kostkę.

Jabłka obierz ze skórki, pokrój w kostkę.

Z gotowanych na twardo jaj wyjmij żółtka, białka pokrój w kostkę.

Orzechy posiekaj.

Pokrojone ziemniaki, jabłka i białka wymieszaj w misce. Dodaj koperek i orzechy, polej winem, wymieszaj, dopraw solą i pieprzem. Na koniec dodaj majonez, a wierzch sałatki posyp startym na tarce żółtkiem.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931

 

Wpis powstał we współpracy z Villa Italia.  Ta piękna zastawa ze zdjęcia to część serii Aurelia.

Spróbuj również:

 

 

Mazurek jak blok czekoladowy

Mazurek czekoladowy gotowany (1928)

To kolejny świetny pomysł na wielkanocne ciasto bez pieczenia, którego przygotowanie nie zajmuje dużo czasu i można je zrobić kilka dni wcześniej. To bardzo oryginalny mazurek, który w smaku przypomina blok czekoladowy, jednak nie zawiera mleka w proszku, więc jest dużo mniej kaloryczny i zdrowszy. Pokrojony w prostokąty będzie fajną przekąską w pracy czy na wycieczce. 

SKŁADNIKI:

200 g czekolady deserowej

200 g mielonych migdałów

200 g cukru

1 łyżka masła

1 łyżka konfitury truskawkowej

opłatki lub andruty

Cukier rozpuścić w połowie szklanki wody. Gotować, aż powstanie gęsty syrop. Dodać do niego masło i startą czekoladę, mieszać, dopóki się nie rozpuści. Na koniec dodać konfitury i mielone migdały, zdjąć z ognia i dokładnie wymieszać.

Ciepłą masę przełożyć na opłatek, równomiernie rozprowadzić i przykryć drugim opłatkiem. Wierzch obciążyć deseczką i wstawić do lodówki na co najmniej godzinę. Po tym czasie udekorować wierzch w dowolny sposób (np. roztopioną czekoladą, cukrem pudrem itp).

Mazurek najlepiej przechowywać w lodówce.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Ciasta wielkanocne”, Elżbieta Kiewnarska, 1928

Spróbuj również:

 

Mazurek jabłkowo-orzechowy z czekoladą

Mazurek orzechowo-czekoladowo-jabłeczny (1928)

W książce Elżbiety Kiewnarskiej znajduje się 30 przepisów na mazurki. Niektóre z nich, tak jak ten, bardziej przypominają ciasto bakaliowe niż mazurka, do którego dziś jesteśmy przyzwyczajeni. To propozycja na czekoladowe, wilgotne, mocno orzechowe ciasto – trochę smakuje jak piernik, trochę jak ciasto marchewkowe, mimo że nie zawiera przypraw korzennych. Bardzo oryginalna i ciekawa propozycja. 

SKŁADNIKI:

6 jajek

200 g cukru pudru

200 g orzechów włoskich

100 g czekolady deserowej lub mlecznej 

2 średnie jabłka

60 g biszkoptów

pół cytryny

kieliszek owocowego likieru

Oddziel białka od żółtek. Białka ubij na sztywną pianę. Żółtka ubij z cukrem na puszysty krem.

Orzechy i biszkopty zmiel drobno. Czekoladę i obrane jabłka zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Wszystko dodaj do żółtek.

Likier, sok i startą skórkę z połowy cytryny dodaj do żółtek. Masę dokładnie wymieszaj. Na koniec ostrożnie za pomocą szpatułki wmieszaj pianę z białek.

Przełóż masę do formy wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz 45 minut w 180 stopniach.

Mazurek możesz udekorować rozpuszczoną czekoladą lub lukrem.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)„Ciasta wielkanocne”, Elżbieta Kiewnarska, 1928

 

Spróbuj również:

 

Ciastka „Alberty”

(1948)

Alberty to popularne niegdyś kruche ciasteczka na sodzie. Ciasto jest plastyczne i łatwo wycinać z niego dowolne kształty, świetnie się sprawdzi podczas wielkanocnych czy bożonarodzeniowych wypieków.

SKŁADNIKI (na ok. 20 ciasteczek):

250 g mąki pszennej

60 g mąki ziemniaczanek

1 łyżeczka sody

1 jajko

30 g masła

3 łyżki śmietany

125 g cukru

Mąkę pszenną, ziemniaczaną i sodę połączyć i przesiać przez sito.

Jajko, masło i śmietanę zmiksować z cukrem, dodać do sypkich składników, wyrobić ciasto.

Na oprószonej mąką stolnicy rozwałkować cienko ciasto, wycinać z niego ciasteczka. Przełożyć na blachę wyłożona papierem dopieczenia i piec w 180 stopniach przez 15-20 minut (do zarumienienia).

Można je przechowywać z zamkniętej puszce przez kilka dni.

 

stary przepis oryginalny (www.polona.pl)

„Ciasta, ciastka, ciasteczka”, M. Huvert, Łódź 1948

Spróbuj również: