jajka
Paszteciki z grzybami/kapustą/ryżem
Paszteciki drożdżowe (1929)
Drożdżowe paszteciki przywędrowały do Polski ze Wschodu – na Wołyniu czy Ukrainie stanowiły osobne wigilijne danie, u nas dodatek do zup. Elżbieta Kiewnarska w swojej książce podaje przepisy na paszteciki z rybą, słodką kapustą, grzybami, kapustą kiszoną i grzybami i ryżem i jajkiem na twardo. Z podanej porcji ciasta zrobiłam trzy ostatnie rodzaje.
SKŁADNIKI:
na ciasto:
500 g mąki pszennej + do podsypywania
16 g świeżych drożdży
250 ml ciepłego mleka lub wody
2 małe jajka
1 łyżka masła
0,5 łyżeczki soli
szczypta cukru
Do ciepłego mleka lub wody wkrusz drożdże, dodaj cukier, wymieszaj do rozpuszczenia.
Do mąki dodaj sól, wymieszaj, następnie rozpuszczone drożdże, rozbite jajka i masło. Wyrób ciasto, aż będzie elastyczne. Jeśli ciasto bardzo przykleja się do rąk, podsypuj delikatnie mąką. Zostaw ciasto do wyrośnięcia, w tym czasie przygotuj farsze.
FARSZ GRZYBOWY
składniki:
50 g grzybów suszonych
1 cebula
1 łyżka masła do smażenia
1 łyżka mąki
sól, pieprz
Grzyby wypłucz, zalej wodą, posól, gotuj 30 min. Po tym czasie odsącz (wodę zachowaj), drobniutko posiekaj.
Cebulę posiekaj drobno, zeszklij na maśle. Dodaj posiekane grzyby, dopraw solą i pieprzem, smaż kilka minut. Następnie posyp farsz mąką i smaż 2-3 minuty.
Weź 1/3 przygotowanego przygotowanego ciasta, rozwałkuj. Wycinaj dowolny kształt pasztecików, napełniaj je farszem. Możesz posmarować wierzch pasztecików rozkłóconym jajkiem.
FARSZ Z RYŻU I JAJEK NA TWARDO
składniki:
50 g suchego ryżu (u mnie basmati)
2 jajka ugotowane na twardo
sól, pieprz
koperek świeży lub suszony
Ryż ugotuj zgodnie z instrukcją na opakowaniu (na sypko). Jajka i koperek posiekaj drobno, dodaj do ugotowanego ryżu. Dopraw solą i pieprzem.
Weź 1/3 przygotowanego przygotowanego ciasta, rozwałkuj. Wycinaj dowolny kształt pasztecików, napełniaj je farszem. Możesz posmarować wierzch pasztecików rozkłóconym jajkiem.
FARSZ Z KAPUSTY KISZONEJ I GRZYBÓW
250 g kapusty kiszonej
1 cebula
masło do smażenia
25 g suszonych grzybów
pieprz
Grzyby wypłucz, zalej wodą, posól, gotuj 30 min. Po tym czasie odsącz (wodę zachowaj), drobniutko posiekaj.
Cebulę posiekaj drobno, zeszklij na maśle. Do garnka włóż cebulę, kapustę i grzyby. Zalej wodą, w której gotowały się grzyby (użyj też wody z gotowania grzybów na farsz grzybowy), popieprz. Jeśli smaku grzybowego jest za mało, dodaj wodę – kapusta powinna być w 3/4 przykryta wodą.
Gotuj kapustę, dopóki nie wygotuje się cała woda, od czasu do czasu mieszając. Farsz ostudź.
Weź 1/3 przygotowanego przygotowanego ciasta, rozwałkuj. Wycinaj dowolny kształt pasztecików, napełniaj je farszem. Możesz posmarować wierzch pasztecików rozkłóconym jajkiem.
PIECZENIE
Paszteciki pozostaw do wyrośnięcia pod ściereczką na około 30 minut. Po tym czasie wstaw do piekarnika, nastaw na 200 stopni. Piecz, dopóki nie zrobią się rumiane (ok. 30 minut). Podawaj na ciepło lub na zimno.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Potrawy wigilijne”, Elżbieta Kiewnarska, 1929
Spróbuj również:
 |
 |
 |
Jajka pod serowym beszamelem
Wypiekanka z jaj (1925)
Ta potrawa to wspomnienie z dzieciństwa – do dziś w przedszkolach podaje się jajka w białym sosie, za którymi większość dzieci przepada. Spieczony wierzch zapiekanki jest pyszny, a wnętrze kremowo-serowe.
SKŁADNIKI:
6 jaj gotowanych na twardo
2 łyżki masła
2 łyżki mąki pszennej
1 szklanka mleka
40 g startego sera żółtego lub podpuszczkowego
sól, pieprz, gałka muszkatołowa
Masło rozpuść w rondelku, dodaj mąkę, wymieszaj. Rozcieńcz mlekiem i dopraw. Mieszaj trzepaczką, dopóki sos nie uzyska konsystencji budyniu. Wtedy dodaj ser, wymieszaj.
Jajka przekrój na połówki, połóż w naczyniu żaroodpornym, zalej sosem. Zapiekaj dopóki wierzch zapiekanki się nie przypiecze. Podawaj na ciepło.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Polska kuchnia. Gotować… lecz co?”, Skawina 1925
Spróbuj również:
 |
 |
 |
Jajka faszerowane z ziołami i kaparami
Sos ostry (1861)
W książkach kucharskich z przełomu XIX i XX wieku można znaleźć wiele przepisów na jajka faszerowane. Do nadziewania używano bułki tartej, pieczarek, szynki, raków, ryżu, mięsa, a nawet ryby! Ten przepis to w oryginale nie nadzienie do jaj, a sos, którym można było jaja czy rybę doprawić. Ale ponieważ można zmieniać jego konsystencję od płynnej (dodając więcej bulionu) do stałej, ja używam go zawsze jako wielkanocnego nadzienia do jaj. To prawdziwa, pyszna bomba witaminowa.
SKŁADNIKI
3 ugotowane jajka
1 szalotka
pietruszka, szczypiorek, estragon, kapary – ilości według uznania
łyżeczka octu, na przykład jabłkowego
łyżka bulionu
oliwa
sól
Przekrój jajka na pół, wyjmij żółtka. Zetrzyj je na tarce o drobnych oczkach. Zioła, kapary i szalotkę posiekaj jak najdrobniej, połącz z żółtkami, bulionem, oliwą. Dopraw solą i octem (nie przesadź z octem, żeby nie zabić smaku ziół).
Gotową pastę przełóż do rękawa cukierniczego, torebki z uciętym jednym rogiem lub szprycki do kremu i nadziewaj nią białka jaj. Udekoruj świeżymi ziołami.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl) 
„Kucharz polski jaki być powinien. Książka podręczna dla ekonomiczno-troskliwych gospodyń”,
Bronisława Leśniewska, 1861.
Spróbuj również:
 |
 |
 |
Zapiekanka ziemniaczana z grzybami i jajkiem na twardo
Kartofle z grzybami (1900)
Ziemniaki, grzyby i jajka – czyli najprostsze, najtańsze składniki, które zawsze są w kuchni tworzą tą pyszną, sycącą zapiekankę. Połączenie ziemniaków i grzybów leśnych w kuchni polskiej zawsze było bardzo popularne, o czym świadczą liczne przepisy na kotlety z ziemniakami i grzybami, zapiekanki czy ziemniaki podsmażane z grzybami. Tutaj zaskakuje dodatek gotowanego jajka, które doskonale pasuje do całego dania.
SKŁADNIKI:
500 g ziemniaków
5 jaj ugotowanych na twardo
2 surowe jaja
1 cebula
10-15 gotowanych kapeluszy grzybowych
400 ml śmietany 18%
świeża pietruszka lub koperek
Ziemniaki ugotować. Gdy ostygną pokroić na plasterki
Cebulę poszatkować, zeszklić na maśle. Dodać do niej poszatkowane gotowane grzyby, posolić, popieprzyć, podsmażyć. Do ziemniaków i cebuli dodać 200 ml śmietany i zieleninę, doprawić solą.
W wysmarowanym masłem naczyniu żaroodpornym ułożyć połowę ziemniaków, na to połowę jaj gotowanych na twardo i pokrojonych w plasterki i połowę grzybów ze śmietaną. Następnie powtórzyć warstwy.
Pozostałe 200 ml śmietany wymieszać z dwoma surowymi jajkami. Wylać na wierzch zapiekanki. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 180 stopni. Zapiekać 30-45 min (do ścięcia śmietany). Podawać na ciepło.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Kucharka litewska”, Wincenta Zawadzka, 1900
Spróbuj również:
 |
 |
 |
Zupa „nic”
(1925)
Zupa „nic” to słodka przekąska przygotowywana z jajek i mleka z dodatkiem lekkich białkowych pianek. Najstarszy przepis na nią znalazłam w „Kucharce litewskiej” z 1900 roku i nieco różni się sposobem przygotowania od poniżej opisanego . Wincentyna Zawadzka doprawia również swoją zupę nie tylko wanilią, ale i cynamonem. Natomiast w książce kucharskiej z 1861 znajdują się przepisy na słodkie zupy i chłodniki z „nicami” – czyli takimi właśnie białkowymi piankami. Ciekawostką jest, że wg „Słownika Warszawskiego” z początku XX wieku „nice” to „zupa z mleka i jajek”. Rzeczywiście, tą potrawą trudno się nasycić, zupa smakuje jak krem waniliowy, ale ma lejącą konsystencję, a pianki są leciutkie. Za to wygląda świetnie i jest pyszna.
SKŁADNIKI:
1 litr mleka
1/4 szklanki śmietany 30%
4 jajka
80 g cukru kryształu
60 g cukru pudru
1 laska wanilii lub pół łyżeczki pasty waniliowej
Żółtka zmiksować z cukrem kryształem i wanilią.
Mleko i śmietanę zagotować. Zalać nim żółtka z cukrem, cały czas mieszając mikserem lub trzepaczką. Ostudzić.
Białka ubić z cukrem pudrem na pianę.
Zagotować w garnku wodę. Na gotującą wodę łyżką wrzucać pianę. Gotować dwie minuty, najlepiej pod przykryciem. Wyjąć pianki łyżką cedzakową i położyć na wierzchu zupy.
Zupę „nic” najlepiej podawać zimną.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Polska kuchnia. Gotować… lecz co?”, Skawina 1925
Spróbuj również:
 |
 |
 |