gołąbki
Gołąbki z rodzynkami w sosie cytrynowym
Potrawa z kapusty z rodzynkami (1931)
W starych książkach kucharskich można znaleźć wiele przepisów na gołąbki, choć nie zawsze noszą tę właśnie nazwę. Autorzy książek nazywają faszerowane liście kapusty „roladą”, „nadziewaną kapustą” lub jak Disslowa „potrawą z kapusty”. W książce, z której pochodzi ten przepis znajduje się kilka pomysłów na gołąbki – zarówno mięsne, jak i jarskie. Poniższa propozycja jest dość niezwykła nie tylko ze względu na rodzynki w farszu, ale również nietypowy sos – z dodatkiem karmelu i cytryny.
SKŁADNIKI (na 10 dużych gołąbków):
250 g mielonej wieprzowiny
250 g mielonej wołowiny
1 cebula
1 bułka kajzerka + mleko do namoczenia
1 jajko
50 g rodzynek
główka kapusty
sól, pieprz
na sos:
40 g masła
1 cebula
30 g mąki pszennej
1 łyżka cukru
sok z połowy cytryny + skórka z całej cytryny
1/2 litra wody
Wytnij głąb w kapuście, włóż ją do garnka z gotującą się wodą i obgotuj przez 20 minut (jeśli nie jest całkowita przykryta przez wodę, gotuj ją przez 10 minut, następnie obróć na drugą stronę i gotuj kolejne 10 minut). Wyjmij, ostudź, odejmij liście tak, by się nie porwały. Wytnij zgrubienia.
Obie cebule drobno pokrój i zeszklij na patelni. Kajzerkę namocz w mleku, następnie dokładnie odciśnij.
W misce wymieszaj mięso, jajko, kajzerkę, połowę przysmażonej cebuli i rodzynki. Dopraw solą i pieprzem. Tak przygotowanym farszem Napełniaj liście kapusty. Zwijaj je w rulony, zabezpiecz sznurkiem przed rozwinięciem.
W dużym garnku umieść gołąbki, zalej osolonym wrzątkiem i duś przez 30 minut.
W tym czasie przygotuj sos – na suchej patelni umieść łyżkę cukru. nie mieszaj, dopóki cukier zupełnie się nie rozpuści – dodaj wtedy kilka łyżek wody, poczekaj, aż karmel ponownie się rozpuści, odlej do osobnego naczynia.
Rozpuść masło, włóż na patelnię pozostałą cebulę, posyp ją mąką i podsmażaj kilka minut. Następnie zalej karmelem, dodaj sok z cytryny i otartą skórkę, dopraw solą, dolej pozostałą wodę i gotuj, do zgęstnienia sosu.
Po 30 minutach gotowania woda z gołąbków powinna już wyparować do połowy, dodaj wtedy sos z patelni i gotuj jeszcze kilka minut. Podawaj z ziemniakami.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931
Spróbuj również:
 |
 |
 |
Gołąbki zapiekane
Rulada w formie (1925)
Są takie przepisy, które wydają się zbyt dziwne, żeby mogły się udać. Śmietana w mięsie? Sos z mleka i koncentratu? Panierka? A jednak w efekcie powstały najdelikatniejsze, najbardziej rozpływające się w ustach gołąbki, jakie jadłam. Sos w czasie pieczenia zgęstniał, lecz zachował swoją aksamitną konsystencję, a ser przyjemnie się ciągnie.
SKŁADNIKI (na 8 małych gołąbków):
250 g mięsa mielonego wieprzowego
2 łyżki śmietany 18%
2 jajka
główka kapusty
1 szklanka mleka
2 łyżki koncentratu pomidorowego
2 łyżki tartego sera
bułka tarta do panierowania
sól, pieprz
Wytnij głąb w kapuście, włóż ją do garnka z gotującą się wodą i obgotuj przez 20 minut (jeśli nie jest całkowita przykryta przez wodę, gotuj ją przez 10 minut, następnie obróć na drugą stronę i gotuj kolejne 10 minut). Wyjmij, ostudź, odejmij liście tak, by się nie porwały. Wytnij zgrubienia.
Przygotuj farsz – w misce połącz mięso, 1 jajko i śmietanę. Dopraw solą i pieprzem, wymieszaj bardzo dokładnie. Tak przygotowanym farszem napełniaj liście i zwijaj je w ruloniki.
Przygotuj dwa duże talerze – jeden z bułką tartą, drugi z rozkłóconym jajkiem. Panieruj gołąbki najpierw w jajku, następnie w bułce. Obsmaż na głębokiej patelni z każdej strony.
Szklankę mleka wymieszaj z koncentratem pomidorowym, dopraw solą.
Jeśli posiadasz patelnię z możliwością zapiekania w piekarniku, tak przygotowanym sosem zalej gołąbki i duś przez 30 minut na kuchence. Po tym czasie posyp serem, wstaw patelnię do piekarnika i podpiecz przez 10 minut, by ser się rozpuścił. Jeśli nie posiadasz takiej patelni, możesz obsmażone gołąbki przełożyć do naczynia żaroodpornego, polać sosem i zapiekać przez około 50 minut. Następnie posyp potrawę startym serem i zapiekaj kolejne 10 mint.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Polska kuchnia. Gotować… lecz co?”, Skawina 1925
Więcej przepisów na gołąbki:
 |
 |
 |
Gołąbki z kaszą jaglaną i grzybami
Gołąbki (1941)
Przepis pochodzi z książki „100 potraw oszczędnościowych doby dzisiejszej” z 1941 roku. Książka z czasów II wojny światowej zawiera przepisy na tanie i proste potrawy z podstawowych składników. Gołąbki z kaszy jaglanej nie są potrawą wegetariańską, ponieważ zawierają wędzonkę, można ją jednak pominąć. Gołąbki świetnie smakują z sosem pomidorowym, jak i bez dodatków.
SKŁADNIKI:
główka kapusty
150 g kaszy jaglanej
40 g wędzonki lub boczku
2 cebule
5 suszonych grzybów
sól, pieprz
Z kapusty wyciąć głąb, sparzyć wrzątkiem, żeby liście zmiękły.
Kaszę ugotować na półtwardo z solą.
Wędzonkę lub boczek pokroić na drobną kostkę, usmażyć z poszatkowaną cebulą.
Grzyby ugotować w osolonej wodzie. Następnie drobno posiekać.
Ugotowaną kaszę, wędzonkę z cebulą i poszatkowane grzyby zmieszać. Tak przygotowanym farszem nadziewać liście kapusty. Układać w garnku, zalać osoloną wodą lub wodą od gotowania grzybów. Gotować co najmniej 20 minut. Podawać z sosem pomidorowym lub z roztopionym masłem.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
Elżbieta Kiewnarska, 100 potraw oszczędnościowych doby dzisiejszej, 1941
Spróbuj również:
 |
|
|
 |
||
Gołąbki z ryżem i grzybami
Gołąbki z ryżem (1914)
O gołąbkach w kuchni staropolskiej pisałam przy okazji przepisu na gołąbki z ryżem, mięsem i grzybami (tutaj). Dziś wersja postna tego dania, idealnie sprawdzi się podczas wigilijnej wieczerzy.
SKŁADNIKI:
główka kapusty
200 g ryżu
2 łyżki masła
6-8 suszonych grzybów (lub wedle uznania)
śmietana 18%
Ryż gotować w osolonej wodzie razem z grzybami i masłem. Nie może być całkowicie miękki. Po ugotowaniu grzyby pokroić w kostkę.
Z kapusty wydrążyć głąb, włożyć do dużego garnka, zalać wodą, gotować ok. 10 minut, po czym przewrócić na drugą stronę i znów gotować 10 minut.
Kapustę ostudzić i delikatnie obrywać liście. Napełniać je ryżem z grzybami i zawijać. Każdego gołąbka obwiązać sznurkiem.
Gołąbki włożyć do garnka, zalać wodą, posolić. Gotować minut. W połowie gotowania można do wody dodać śmietany 18%, by gołąbki nabrały kwaskowatości. Podawać ciepłe.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Najnowsza kuchnia warszawska zawierająca przeszło 1200 przepisów”, Aniela Owoczyńska, 1914
Spróbuj również:
 |
|
 |
Gołąbki wieprzowo-wołowe bez ryżu
Gołąbki (1917)
O gołąbkowej tradycji w Polsce pisałam przy okazji przepisu na staropolskie gołąbki z mięsem, ryżem i grzybami (przepis tutaj). Gołąbki wg przepisu pochodzącego z „Kuchni polsko-amerykańskiej” nie zawierają ryżu, dzięki czemu są bardziej zwarte i sycące. Duszone na maśle smakują znakomicie.
SKŁADNIKI
500 g mięsa mielonego wołowo-wieprzowego lub wołowego
1 czerstwa bułka
2 cebule
1 jajko
filiżanka mleka
główka kapusty
masło do smażenia
Kapustę sparzyć, zalewając całą główkę wrzątkiem.
Cebulę posiekać i zeszklić na maśle. Bułkę zalać mlekiem i odstawić na kilka minut.
Mięso połączyć z jajkiem, cebulą i odciśniętą bułką. Doprawić solą i pieprzem.
Kapustę wyjąć z wrzątku, wyciąć głąb i delikatnie odejmować kolejne liście, uważając, żeby się nie porwały.
Na liście kapusty nakładać farsz mięsny, zawinąć, obwiązać sznurkiem lub wbić wykałaczki, żeby nie rozpadły się podczas duszenia.
Na głębokiej patelni rozpuścić sporo masła, przyrumienić gołąbki z każdej strony, następnie zalać je wodą (do połowy wysokości) i dusić bez przykrycia, póki kapusta nie zmięknie.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
Kuchnia polsko-amerykańska. Jedyna odpowiednia książka kucharska dla gospodyń polskich w Ameryce, A.J. Kamionka, 1917
Spróbuj również:
 |
|
 |
|
||
Faszerowana młoda kapusta
Kapusta włoska nadziewana (1892)
Farsze to wynalazek francuski, który zadomowił się w polskiej kuchni wieki temu. Kapustę można faszerować na dwa sposoby – albo każdy liść osobno, wtedy powstają gołąbki (przepis na gołąbki tutaj), albo całą główkę. Zdecydowanie łatwiej jest zrobić gołąbki, niż upychać mięso między zbite liście. „Kucharka litewska” w 1854 roku podaje przepisy na kilka różnych farszy – mięsny, grzybowy i cielęco-rakowy. Obgotowaną kapustę kroi się na cztery części i dopiero nadziewa każdą z nich, po czym obwiązuje główkę nitką i gotuje w całości. Podany przepis pochodzi z „Kucharza Wielkopolskiego”.
SKŁADNIKI
główka małej kapusty włoskiej lub zwykłej
400 g mielonej wieprzowiny
1 cebula
1,5 litra bulionu
sól, pieprz
Sposób przygotowania:
Kapustę obrać z wierzchnich liści, pokroić na cztery części, ugotować w osolonej wodzie.
Przygotować farsz: posiekać i podsmażyć cebulę, dodać surowego mięsa mielonego, soli i pieprzu. Wymieszać.
Nałożyć farsz pomiędzy liście każdej z ćwiartek kapusty, mocno obwiązać szpagatem, włożyć do garnka i zalać bulionem. Cała kapusta powinna być przykryta.
Gotować około 40 minut. Z bulionu pozostałego po gotowaniu można zrobić sos pomidorowy jak do gołąbków.
oryginalny stary przepis:
Kapusta włoska nadziewana
Obrać z niedobrych liści, przerznąć na 4 części, zagotować w solonej wodzie, wycisnąć z wody, nałożyć między liście farszu, jak na pierogi z gotowanego mięsa lub surowego jak na kołduny, owiązać nitką każdy kawałek, ułożyć w rądel, podlać bulionem i dusić do miękkości. Na wydaniu zalać sosem. Tak samo można gotować zwyczajną białą kapustę.
„Kucharz Wielkopolski”, Maria Śleżańska, 1892
Spróbuj również inne dania z mięsem mielonym:
|
 |
 |
Gołąbki z mięsem, ryżem i grzybami
Gołąbki z ryżem i mięsem (1913)
Tradycyjne polskie gołąbki wcale nie zostały wynalezione w Polsce. To popularne danie w całej Europie. Przecież w Grecji i w Gruzji jada się minigołąbki z mięsem lub ryżem zawinięte w liście winogron, w Chorwacji tradycyjnym daniem noworocznym jest sarma – mięso owinięte w liść kiszonej kapusty, podobnie w Europie Wschodniej. Nie wiadomo dokładnie kiedy i skąd przybyły gołąbki, ale z pewnością sos pomidorowy to nowy wynalazek. W starych książkach kucharskich z II połowy XIX wieku i początku XX wieku nie znalazłam żadnego przepisu z takim sosem. Najczęściej gołąbki wypełnione są farszem z mięsa, grzybów i ryżu bądź kaszy krakowskiej (drobnej kaszy gryczanej) albo farszem postnym z samych grzybów i ryżu bądź kaszy. Gołąbki gotuje się w barszczu żytnim, na bazie którego robi się sos zaprawiony śmietaną ewentualnie w „smaku” grzybowym, czyli wywarze z grzybów. Poniższy przepis pochodzi z „Uniwersalnej książki kucharskiej” Monatowej, choć niemal identyczny podaje Róża Makarewiczowa w młodszej o 13 lat „Praktycznej kuchni”.
SKŁADNIKI:
250 g mięsa mielonego (wieprzowiny)
80 g suchego ryżu
45 g ugotowanych grzybów
1 cebula
główka kapusty
barszcz żytni
na sos (opcjonalnie):
łyżka mąki
pół kostki rosołowej
przyprawa Maggi
Sposób wykonania:
Z kapusty wydrążyć głąb, włożyć do dużego garnka, zalać wodą, gotować ok. 10 minut, po czym przewrócić na drugą stronę i znów gotować 10 minut.
Grzyby i ryż ugotować (osobno), cebulę posiekać i zeszklić na maśle. Ugotowane grzyby drobno poszatkować. Wodę z gotowania grzybów można zamrozić i wykorzystać do sosu, zupy grzybowej, bigosu.
Połączyć wszystkie składniki farszu – surowe mięso, ryż, grzyby i cebulę. Posolić i popieprzyć.
Kapustę ostudzić i delikatnie obrywać liście. Napełniać je farszem i zawijać. Każdego gołąbka obwiązać sznurkiem.
Według oryginalnego przepisu gołąbki należy włożyć do białego barszczu i gotować ok. 40-50 minut. Można również ugotować je w wodzie i pod koniec gotowania przełożyć do barszczu lub pominąć zupełnie barszcz i zrobić zwykły sos pomidorowy.
Jeśli gotujemy w barszczu: ugotowane gołąbki wyjąć z garnka, do pozostałego niewygotowanego barszczu dodać pół kostki rosołowej, odrobinę Maggi i łyżkę mąki. Chwilę gotować, by sos zgęstniał. Polać nim gołąbki.
oryginalny stary przepis (źródło: www.polona.pl)
„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913
Spróbuj również:
|
 |
 |