poziomki
Legumina poziomkowa
(1931)
Leguminy, czyli desery na bazie jaj, były niegdyś bardzo popularne. Dodawano do nich owoce, ryż, śmietanę. To lekkie i puszyste desery pieczone w małych kokilkach. Legumina poziomkowa jest wilgotna i bardzo aromatyczna – najlepiej zjeść ją od razu po wyjęciu z piekarnika, zanim opadnie. Świetnie smakuje z lodami śmietankowymi lub bitą śmietaną.
SKŁADNIKI:
4 jaja
100 g cukru
60 g bułki tartej
270 g świeżych poziomek
Oddziel żółtka od białek. Żółtka zmiksuj na puszysty krem z cukrem, białka ubij na sztywną pianę. Poziomki zblenduj.
Połącz poszczególne składniki – najpierw żółtka z poziomkami i bułką, na końcu delikatnie wmieszaj pianę z białek.
Foremki do zapiekania posmaruj masłem i wysyp mąką. Przelej ciasto na 1/3 wysokości foremek. Wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 stopni. Piecz 30-40 minut (w zależności od wielkości foremek – do suchego patyczka).
Podawaj ciepłe lub schłodzone, według uznania.
stary przepis oryginalny (wwwpolona.pl)
„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Zupa poziomkowa
Zupa poziomkowa z żółtkami (1931)
Zupy owocowe przed wojną były bardzo popularnym daniem. Maria Disslowa podaje aż trzy przepisy na zupę poziomkową – ze śmietaną, z żółtkami i z winem, co świadczy o dużej popularności tych owoców w tamtych czasach. W końcu nazbieranie litra poziomek nie jest wcale takie proste.
To danie dziś bardziej kojarzy się z deserem niż zupą – w konsystencji przypomina rzadszy budyń, a autorka radzi podawać go z biszkoptami.
SKŁADNIKI (na 2 porcje):
750 ml tłustego mleka
3 żółtka
450 g poziomek
100 g cukru
biszkopty do podania
Poziomki umyj, zblenduj. Mleko zagotuj.
Żółtka utrzyj z cukrem na puszysty krem. Dodaj do niego 6-8 łyżek ciepłego mleka, wymieszaj.
Dodaj żółtka do pozostałego, gotującego się mleka. Mieszaj trzepaczką, aż nieco zgęstnieje. Wystudź. Dodaj poziomki.
Podawaj na zimno z biszkoptami.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Jak gotować. Praktyczny podręcznik kucharstwa (…)” , Maria Disslowa, 1931
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Auflauf z poziomkami
Auflauf z poziomkami z mąki ziemniaczanej (1930)
Auflauf to po niemiecku zapiekanka, jednak na przełomie XIX i XX wieku nazwą tą określano potrawę przypominającą suflet. Dodawano do niego mąkę pszenną, ziemniaczaną lub bułkę tartą oraz różne owoce – w całości, kawałkach lub w postaci musu.
SKŁADNIKI:
500 ml mleka
60 g cukru
1 łyżka mąki ziemniaczanej
6 jaj
szklanka poziomek
Mleko z cukrem zagotuj.
Oddziel żółtka od białek. Białka ubij na sztywną pianę. Żółtka zmiksuj z mąką.
Do gotującego się mleka dolej żółtka z mąką, energicznie mieszaj przez kilka sekund do uzyskania konsystencji budyniu. Zdejmij z ognia. Jeśli powstały grudki, rozmieszaj je.
Delikatnie wmieszaj ubite białka oraz maliny.
Formę do zapiekania posmaruj masłem i napełnij ciastem. Wstaw do zimnego piekarnika i nastaw temperaturę 180 stopni. Piecz 25-35 minut. Od razu podaj do zjedzenia, gdyż ciasto sufletowe łatwo opada.
„366 obiadów. praktyczna książka kucharska”, Maria Gruszecka, 1930
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Lody poziomkowe
Lody malinowe, poziomkowe lub wiśniowe ze śmietanką (1913)
Produkcja lodów przysparzała przez wieki niemałych problemów. A to dlatego, że aby uzyskać efekt zamrożenia, trzeba było sprowadzać lód z wysokich gór. Z tego też powodu lody były drogim deserem. Choć zostały wynalezione w Chinach 3000 lat temu, popularność zyskały za czasów Ludwika IV, który był ich miłośnikiem. Maria Ochorowicz-Monatowa w swojej książce kucharskiej pisze, że do przyrządzenia lodów w domu potrzebna jest cynowa puszka, którą się wstawia w drewniany kubełek z odpływem/kranikiem u dołu na wodę z topniejącego lodu. Następnie kubełek należy napełnić lodem porąbanym na małe kawałki i wymieszanym z dużą ilością soli. Lód powinien dokładnie wypełniać przestrzeń mędzy kubełkiem a puszką z masą lodową. Po tych zabiegach należało mieszać masę do uzyskania odpowiedniej konsystencji i z braku lodówki dalej trzymać na lodzie.
Wytwarzanie lodów w domu było więc bardzo czasochłonne jeszcze 100 lat temu. Całe szczęście, że dziś jest o wiele łatwiejsze, bo domowe lody mają niepowtarzalny smak, pochodzący z dobrych, naturalnych składników. Bo przecież lody to nic innego jak mieszanka śmietany, jaj, cukru i owoców. Z dzikimi, intensywnie pachnącymi poziomkami są najlepsze.
SKŁADNIKI:
8 żółtek
300 g cukru
750 ml śmietany 30%
1 szklanka poziomek
Poziomki umyć, zasypać dwiema łyżkami cukru. Zostawić w ciepłym miejscu co najmniej na noc, żeby puściły sok. Następnie zblendować wraz z sokiem.
Żółtka ubić na puszysty krem z cukrem.
Śmietanę podgrzać. Pół szklanki ciepłej śmietany dodać do jajek z cukrem, zmiksować. Gdy pozostała śmietana zacznie się gotować, wlać do niej tę masę. Cały czas mieszać, aż do momentu otrzymania konsystencji budyniu. Zdjąć z gazu, przykryć folią spożywczą i ostudzić.
Gdy masa ostygnie, dodać do niej poziomki. Przełożyć do maszyny do lodów i postępować zgodnie z instrukcją. W przypadku braku maszyny, przelać masę lodową do pojemniczka i włożyć do zamrażalki. Co 30 minut wyjmować i miksować masę, by nie powstały kryształki lodu (czynność powtórzyć 4-6 razy).
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Uniwersalna książka kucharska”, Maria Ochorowicz-Monatowa, 1913
Tak wyglądała maszyna do lodów z początku XX wieku
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Likier poziomkowy
(1892)
Tradycja wyrabiania domowych nalewek i likierów zanika. Maria Ślężańska w swojej książce kucharskiej podaje przepisy na różne alkohole, począwszy od wódek (np. pomarańczowa, z rajskich jabłek, z liści brzoskwiń) przez likiery (waniliowy, miętowy, kawowy) po wiśniówkę i arak.
SKŁADNIKI:
200 ml spirytusu
250 g poziomekx
200 g cukru
400 ml wody
Poziomki zalać spirytusem (lub wódką, jeśli ktoś woli słabszy likier) i odstawić w ciepłe miejsce na 2 dni. Po tym czasie w wodzie rozpuścić cukier i do powstałego syropu przelać przecedzony przez gazę spirytus poziomkowy. Wymieszać, zakręcić i odstawić na kilka dni, żeby likier się przegryzł.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Kucharz Wielkopolski”, Maria Ślężańska, 1892
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Babeczki z poziomkami pod pierzynką
Torcik poziomkowy lub malinowy (1908)
SKŁADNIKI:
na kruche ciasto:
125 g masła
150 g mąki
25 g cukru pudru
1 łyżka wody
dodatkowo:
pół szklanki poziomek
3 białka jaj
4 łyżeczki cukru
Zrobić kruche ciasto – do mąki zmieszanej z cukrem dodać drobno pokrojone masło i łyżkę wody. Zagnieść, aby ciasto było jednolite. Rozwałkować i wyłożyć nim foremki do tartaletek lub jedną dużą formę do tarty. Włożyć do piekarnika rozgrzanego na 180 stopni i piec do zrumienienia (15-20 min).
Poziomki wymieszać z cukrem, rozłożyć na cieście.
Białka ubić na sztywną pianę z dodatkiem 2 łyżeczek cukru. Wyłożyć na poziomki (można za pomocą rękawa cukierniczego). Włożyć do piekarnika, by się przyrumieniło. Podawać schłodzone.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Piekarnia i cukiernia wytworna i gospodarska”, Marta Norkowska, 1908
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |
Tarta z domowym budyniem i poziomkami
Tartaletki kruche z owocami (1908)
Warto wybrać się po poziomki do lasu, są bez porównania bardziej aromatyczne i intensywne niż sklepowe. Sto lat temu z pewnością nie były towarem deficytowym, o czym świadczą liczne przepisy na ciasta, soki, zupy, musy i likiery poziomkowe, do zrobienia których potrzeba nawet kilka litrów tych drobnych owoców.
SKŁADNIKI:
na kruche ciasto:
125 g masła
150 g mąki
25 g cukru pudru
1 łyżka wody
na krem budyniowy (lub zrobić budyń z torebki):
30 g cukru
30 g mąki ziemniaczanej
5 żółtek
600 ml mleka
laska wanilii
poziomki
bita śmietana do podania
Zrobić kruche ciasto – do mąki zmieszanej z cukrem dodać drobno pokrojone masło i łyżkę wody. Zagnieść, aby ciasto było jednolite. Rozwałkować i wyłożyć nim foremki do tartaletek lub jedną dużą formę do tarty. Włożyć do piekarnika rozgrzanego na 180 stopni i piec do zrumienienia (15-20 min).
Zrobić krem budyniowy – 400 m mleka zagotować z cukrem i wanilią. Do pozostałego mleka dodać mąkę i żółtka, zmiksować. Gdy mleko się zagotuje, dodać pozostałą masę mleczno-jajeczną, ciągle mieszając, ponieważ budyń szybko zgęstnieje. Zostawić do ostygnięcia.
Na podpieczony spód wyłożyć budyń, posypać poziomkami. Podawać z bitą śmietaną.
stary przepis oryginalny (www.polona.pl)
„Piekarnia i cukiernia wytworna i gospodarska”, Marta Norkowska, 1908
Spróbuj również:
![]() |
![]() |
![]() |